De verplichting van de belastingplichtige om een fiscaal controleur toegang te verlenen tot beroepslokalen en in bepaalde omstandigheden tot privéwoningen, is een onderzoeksbevoegdheid die al heel wat stof heeft doen opwaaien. Het Hof van Cassatie zette recente met twee arresten de puntjes op de i voor wat betreft de toestemming die de fiscus nodig heeft voor een dergelijke toegang.

 

Visitatierecht

Zowel inzake inkomstenbelasting als BTW is voorzien dat de belastingplichtige ertoe gehouden is om  bepaalde ambtenaren toegang te verlenen tot hun beroepslokalen tijdens de uren dat er een werkzaamheid wordt uitgeoefend, en dit zodat:

• de aard en de belangrijkheid van deze werkzaamheden kunnen vaststellen;
• het bestaan, de aard en hoeveelheid van de voorraden kan gecontroleerd worden;
• alsook de installaties en rollend materieel;
• tevens kan de boekhouding die zich in deze lokalen bevindt gecontroleerd worden.

Tot private woningen of bewoonde lokalen heeft de administratie slechts toegang tussen vijf uur ’s morgens en negen uur ’s avonds en met machtiging van Politierechter.

 

Geen huiszoekingsrecht

Essentieel is dat het visitatierecht  geen huiszoekingsrecht is. Dit houdt onder meer in dat:

• de bevoegde ambtenaar alleen mag ‘kijken’. Eigenmachtig kasten opentrekken en de inhoud van dossierkasten doornemen, is dan ook niet toegelaten;
• de administratie niet over de mogelijkheid beschikt om het toegangsrecht manu militari te doen naleven en dat zij ook niet kunnen overgaan tot inbeslagname.

 

Toestemming?

Tot voor kort was men er het in de rechtspraak niet over eens of de toestemming van de belastingplichtige noodzakelijk. Daar komt nu verandering in met twee Cassatiearresten van 16 juni en 6 oktober 2023.

 

• Cassatie 16 juni 2023

Dit dossier betrof het geval waarbij de bestuurder van een vennootschap bij het begin van de visitatie zijn toestemming verleende, maar deze nadien terug introk.

Het Hof is van oordeel dat de voorafgaande toestemming van de belastingplichtige essentieel is voor de toegang  tot particuliere woningen of bewoonde lokalen. Bovendien moet deze toestemming blijvend aanwezig zijn.

Volgens het Hof is het recht op eerbiediging van het privéleven hierbij cruciaal. Een fiscale visitatie wordt algemeen aanzien als een (al dan niet gerechtvaardigde) inbreuk op dit recht.

 

• Cassatie 6 oktober 2023

Met het arrest van 6 oktober 2023 bevestigde het Hof dat de toestemming essentieel is.

De voorliggende casus betrof het geval waarbij de fiscale administratie bij de belastingplichtige langsgegaan was om er diens boekhouding na te zien. De controle ging blijkbaar zo ver dat de inhoud van kasten, lades en vuilnisbakken ook nagezien werd, en met succes.

Volgens het Hof mag de boekhouding niet geraadpleegd worden indien de belastingplichtige zich hiertegen verzet.

Echter, enkel doordat de belastingplichtige meegewerkt heeft met de controle, en geen bezwaar gemaakt heeft tegen de controle van de inhoud van allerhande kasten, was er in dit geval geen sprake van een onrechtmatig onderzoek.

 

Sancties

Indien de belastingplichtige ten onrechte de toegang weigert kan hem wel een sanctie opgelegd worden. Bovendien bestaat het gevaar dat de fiscus in een dergelijk geval probeert om te toegang toch af te dwingen d.m.v een door de rechter opgelegde dwangsom.

Bijkomende vragen?
Contacteer Alexander Delafonteyne of via infotax.be.